Yerli ve yabancı birçok turistin uğrak yeri olan Yerebatan Sarnıcı (Bazilika Sarnıcı), Bizans İmparatoru 1. Justinianus tarafından, sarayın su ihtiyacını karşılamak amacıyla 6. Yüzyıl’da yaptırılmıştır. 9800 metrekarelik büyük bir alanı kapsayan sarnıç, her biri 9 metre yüksekliğinde olan 336 adet sütundan oluşur. Yerebatan Sarnıcı İstanbul Sultanahmet’te bulunmaktadır.
Yerebatan Sarnıcı, Osmanlıların İstanbul’u fethetmelerinin ardından (1453) bir süre daha kullanılmış ve padişahların oturduğu sarayın (Topkapı) bahçelerine buradan su sağlanmıştır. Çeşme suyunu durgun suya tercih eden Osmanlılar, kendi su tesislerini kurduktan sonra sarnıcı kullanmamışlardır. Yerebatan Sarnıcı, 1544-1550 yılları arasında Bizans’ı araştırmak için İstanbul’a gelen Gyllius (Hollandalı gezgin) tarafından tekrar keşfedilmiştir.
Yerebatan Sarnıcı’nın Tarihçesi
6. Yüzyıl’da Justinianus tarafından yaptırılan Yerebatan Sarnıcı, Stoa Bazilikasının altında bulunduğu için Bazilika Sarnıcı olarak da adlandırılır. Yaklaşık 7000 kölenin çalışarak yaptığı sarnıcın suyu, Valens (İmparator) tarafından yaptırılan Bozdağan Kemeri ile Justinianus’un yaptırdığı Mağlova Kemeri vasıtasıyla, Belgrat ormanlarında bulunan Eğrikapı su merkezinden getirilmiştir. Yerebatan Sarnıcı’ndaki sütunların birkaç tanesi hariç, birçoğu silindir şeklindedir. Bu sütunların içinde, üzerleri kabartma ve oyma halinde sarkık dal, tavus gözü ve gözyaşı şekilleriyle süslenmiş olanı fazlasıyla dikkat çeker. İlgili sütun, Bizans döneminde “Farum Tauri” olarak adlandırılan ve günümüzdeki Beyazıt meydanında kalıntıları olan Theodesius’un (379-395) zafer yapısında bulunan sütunların benzeridir.
Medusa ile ilgili mitolojiye dayanan birçok söylenti, Yerebatan Sarnıcı’nı daha da gizemli kılmaktadır. Bir rivayete göre Medusa, yeraltı dünyasında bulunan üç dişi canavardan biridir. Bu kız kardeşler arasında sadece Yılan Başlı Medusa olumludur. Ayrıca Medusa, gözlerine bakanları taşa çevirme gücüne de sahiptir. O dönemlerde özel yerleri ve büyük yapıları korumak için buralara Gorgona başlarının resimlerinin konulduğu, Medusanın da bu düşünceyle orada olduğu sanılmaktadır. Başka bir söylentiye göre Medusa, uzun saçları, güzel vücudu ve siyah gözleri ile övünen genç bir kızdır. Zeus’un (Yunanlı Tanrı) oğlu Perseus’u sevmektedir. Athene’de (Tanrıça) Perseus’u sevmekte ve Medusa’yı da kıskanmaktadır. Bu yüzden Athene Medusa’nın saçlarını dehşet veren yılan şekline sokmuştur. Artık Medusa kime bakarsa, baktığı kişi taş kesilmektedir. Perseus, büyü yapıldığını düşünerek Medusa’nın başını keser ve bunu eline alarak savaşlara gider. Medusa’nın başını görenler taş olur ve Perseus’da savaşları kazanır.
Yerebatan Sarnıcı’nın Özellikleri
Genişliği 70 metre, uzunluğu ise 140 metre olan Yerebatan Sarnıcı, dikdörtgen şeklindeki bir alanı çevreleyen devasa bir yapıdır. 52 basamaktan oluşan taş bir merdivenle inilen sarnıcın sütunları, birbirine 4,80 metre aralıklarla dikilmiştir. Bu sütunlar ayrıca her sırasında 28 tane olmak üzere, toplamda 12 sıra meydana getirirler. Yerebatan Sarnıcı’nın tavan ağırlığı, haç şeklindeki tonozlar ve yuvarlak kemerle ile sütunlara aktarılmıştır. Daha eski yapılardan toplanmış değişik mermer cinslerinden yapılan sütunların büyük bir bölümü tek parçadan, az bir bölümü de üst üste konulmuş iki parçadan oluşur. Sütunların başlıkları ise farklı özellikler taşır. Yerebatan Sarnıcı’nın tuğladan örülmüş zemini, Horasan harcından kalın bir tabakayla sıvanmış ve su geçirmez hale getirilmiştir. 9800 metrekare alanı olan sarnıcın, yaklaşık olarak 100.000 ton su depolama kapasitesi vardır.
Yerebatan Sarnıcı, 1723 yılında Mehmet Ağa (Mimar) tarafından ilk kez restore edilmiştir. 19. Yüzyıl’daki (2. Abdülhamit dönemi) onarımı ise çok detaylı ve büyük olmuştur. 1985 yılında da İstanbul Belediyesi tarafından yeniden restore edilmiş ve içerisinden 50.000 ton çamur çıkarılmıştır. Sarnıç, 9 Eylül 1987’de gezi platformunun yapılmasıyla tekrar ziyarete açıldı.
Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin