Çocuk

Reklamların Çocuklar Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

Reklamların Çocuklar Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

Televizyonlar, medyanın en etkili iletişim araçları olarak kabul ediliyor. Öğrenmeye açık olan çocuklar, televizyon sayesinde birçok yeni bilgi öğreniyorlar. Bunların büyük bir bölümü de, çocukların yaşına göre, çocuk programları şeklinde oluyor. Çocuklar tarafından izlenen filmler, diziler, şiddet içerikli programlar ya da cinsel içerikli konular onları olumsuz etkileyeceği için, ailelerin bu duruma dikkat etmesi gerekiyor. Bu tarz programların kontrolü sağlanabilirken, reklamların kontrol edilmesi biraz zor olabilir. İçerdikleri yaratıcılık, müzik, renkler ve kurgu gibi bileşenler reklamların eğlenceli olmasını sağlıyor, fakat bazı tehlikeleri de beraberinde getirebiliyor.

Hızla değişen, müzikli ve renkli görüntüler sayesinde, çocukların birçoğu geleceğini bu yönde hayaller kurarak belirleyebiliyor. Çocuklar reklamlardan aldıkları mesajı düşünüp yorumlarken, ailesinin sosyokültürel yapısını da göz önüne almaktadırlar. Ayrıca, yetiştikleri çevrenin de bu konuda etkisi büyüktür.

Çocuk ve Reklam Arasındaki İlişki

Reklamcılar, günümüzdeki çocukların artık bir yetişkin gibi olduklarını savunuyorlar. Çocuklar, aile içinde karar verici durumdadır ve bazı aşamalarda anne ve babalarına üstünlük bile kurmaktadır. Bunu savunan reklamcılar, bilhassa 4-12 yaş arası çocukları ciddi birer müşteri olarak görmektedirler. 2000 yılında, reklam sektöründe yapılan yaklaşık 290 milyar dolarlık harcamada çocukların büyük rolü olduğu düşünülüyor. Bu konuda devreye giren 2 faktör oldukça önemli.

Bunlardan ilki teknoloji, diğeri ise gelecek faktörüdür. Teknoloji konusunda, çocuklar bilginin giriş kapısı durumundadır ve ailelerini yönlendirirler. Reklamcılar bunu çok iyi bildikleri için, hemen hemen her konuda çocukları esas alırlar. Gelecek faktöründe ise, çocuklar üzerinde ne kadar iyi marka düşkünlüğü geliştirilirse, gelecek için iyi bir yatırım yapılmış olunur. Bu işin kötü bir yanının da olduğu bilinmelidir. Çocukların sınırlı bir bilgi kaynağı bulunur ve onların filtreleri yoktur. Her şeyi televizyondan gören ve öğrenen çocuğun hayatında, televizyonun önemli bir yer edinmesi kaçınılmazdır.

Reklamların Çocuklar Üzerindeki Etkisi

Bilgi sistemi olan televizyonun amacı; çocuğun karakterini, aklını etkilemek ve kültürünü şekillendirmektir. Kanadalı psikolog Bandura, sosyal öğrenme teorisi hakkında şu açıklamayı yapıyor; “Çocuklar gerçekliklerini televizyon ile uyguluyor”. Reklam ve çocuklar arasındaki ilişki hakkında şu ayrıntılarda oldukça önemlidir;

  • Çocuklar izledikleri reklamlara dikkatle bakmakta ve ailelerinden daha fazla ayrıntıyı hatırlamaktadır.
  • Yapılan bir araştırmaya göre, çocuklar reklamları ailelerinden 7 kat daha fazla sevmektedirler.
  • Reklamlar, çocuklar için önemli olan ve sevilen görselleri, ses ve müziklerle birleştirerek vermek istediği mesajı onların beynine taşıyor.
  • İngiltere’de yapılan araştırmalara göre, bir çocuk 18 yaşına gelene kadar yaklaşık 140.000 adet reklam izliyor.

Çocuklar Reklamlardan Nasıl Etkileniyor?

Televizyonlar, işitsel ve görsel olmaları nedeniyle reklamları çocuklara izletmek için en çok kullanılan medya araçlarıdır. Çocukların televizyona olan düşkünlüklerinin esas sebebi de budur. Reklamların çocuklarda yarattığı etkiler konusunda yapılan çalışmalar sonucu, 3 farklı etkinin üzerine odaklanılmıştır. Bilişsel etki hakkında yapılan çalışmalar, çocukların herhangi bir reklamı diğer programlardan ayırt edebildiklerini ve reklamların satış ile ilgili niyetlerini anlayabildiklerini ortaya çıkarmıştır.

Bu araştırmaların büyük bir bölümü İsviçreli psikolog Piaget’in teorilerini esas almıştır. Gelişim döneminde olan farklı çocuklar, reklamlara da farklı şekilde cevap verirler. 7 ile 12 yaş arasındaki çocuklar 2 ile 7 yaş arasındakilere göre reklamları daha iyi ayırt edebilir ve reklamların ikna edici özelliklerini daha fazla anlayabilirler. Yaşları büyüdükçe de reklamlara olan ilgileri azalır ve hayal ile gerçek arasındaki farkı daha iyi ayırabilirler.

Reklamlardaki duygusal etki, çocukların onlara güven duymalarını ve reklamlardan hoşlanmalarını amaçlar. Davranışsal etki kavramı da, çocukların reklamlardan ne derece etkilendiği ve ne kadar ikna oldukları üzerine odaklanır. Davranışsal etki üzerine yapılan çalışmalar, reklamların çocuklar tarafından ürün talep etme konusunda önemli bir kaynak olduğunu ortaya koymaktadır.

Reklamlar Tarafından Çocuklara Ne Aktarılıyor?

Taşıdıkları iletişim amacı doğrultusunda, hedef kitleye bazı mesajlar aktaran reklamlar, bu hususta çocuklara da değişik mesajlar veriyor ve bazı rolleri, davranış kalıplarını ya da değerleri onlara iletiyor. Bahsedilen roller ve kalıplar şunlardır;

  • Kültürel değerler
  • Cinsiyet rolleri
  • Tüketim kalıpları
  • Aile içi rol dağılımları
  • Alternatif yaşam biçimleri

Mevcut kültürel değerlerin, reklamlar tarafından çocuklara aktarılmasının yanında, hedef kitlenin bir bölümünce kabul edilen veya toplum için yabancı olan değerler de aktarılır. Mesela, herhangi bir reklamı izleyen çocuk “eline sağlık” demesini öğrenebilmektedir. Reklamlar tarafından çocuklara iletilen bir diğer mesajda cinsiyet rolleridir. Çocuklar, küçük yaştan itibaren gelecekte toplum tarafından onlardan beklenecek cinsiyet rollerini de reklamlardan öğrenebilirler.

Reklamların Çocuklar Üzerindeki Etkisi Nedir

Bu anlamda kız çocuklar; çocuk bakan, ev işleriyle uğraşan, bakım ve güzelliğiyle ilgilenen bir kadın motifiyle özdeşleştirilirken, erkek çocuklar; evine para getiren, dışarıda mücadele eden ve iş kuran bir erkek motifi ile özdeşleştirilir ve bunlara doğru yönlendirilir. Reklamlar tarafından çocuklara rol kalıpları ve aile içi ilişkiler hakkında da bilgiler aktarılır. Bahsedilen ilişkiler, reklamın çağırdığı hedef kitle ve var olan ilişkiler olarak ikiye ayrılmaktadır.

Reklamların Çocuklara Olumsuz Etkileri

Özellikle küçük çocukların en çok etkilendiği reklam türleri, tatlı ve şekerli maddelere yönelik olan reklamlardır. Bu reklamlar çocukların beslenmesini kötü yönde etkiler. Çikolata, tatlılar, gofret türleri, fast-food vb. gibi yiyecekleri sık tüketen çocuklar, uzun vadede ortaya çıkacak hastalıklara maruz kalabilirler. Diğer bir olumsuzluk, ahlak ve kültür açısından reklamların zararlı olabileceği konusudur. İlkokul çağında olan bir çocuğun, yetişkinmiş gibi davranış ve konuşmalara özendirilmesi ya da argo cümleler kullanılması yaşanan kültürel bozukluğu gözler önüne seriyor.

Bebeklerin veya küçük çocukların çıplak şekilde görüntülenmesi de, düşünülmesi gereken bir başka husus. Bu konuyla ilgili yapılan araştırmaların sonucunda, bilimsel eleştiri varlığının söylenememesiyle birlikte, reklamların çocukları daha çok olumsuz şekilde etkilediği görüşü ağırlık kazanmıştır. Çalışmalardan elde edilen verilere göre, az önce de bahsettiğimiz, 18 yaşına gelen bir çocuğun yaklaşık 140.000 reklam izlemesi ne kadar doğru tartışılır!

Reklamlarda sunulan mesajların veya sloganların altında mutlu, pembe hayatlar vaat ediliyor ve böyle bir hayata ulaşmak için o ürüne sahip olunması gerektiği anlatılıyor. Çoğu zaman yetişkin insanları bile etkileyebilen bu tür mesajlar, henüz yetişkin birer birey olma yolundaki çocukları daha da fazla etkiliyor. Bu durumdan etkilenen çocuk; başarılı olmak, çalışmak ve erdemli olmak gibi birçok değer yargısının yerine sadece tüketerek, mutlu olacağı ve hayatının çok güzel olacağı yolunda bir düşünceye itiliyor.

Reklamların Çocuklar Üzerindeki Olumsuz Etkileri

Reklamların Çocuklara Olumlu Etkileri

Eğitici ve çocuk için uygun olan reklamlar, rahatlatan ve güven veren bir etkiye sahip olabilir. Bu durumu dramatik ya da şiddet içeren diğer programlar dışında, içerisinde güzellikleri taşıyan bölümler gibi düşünebilirsiniz. Eskiden büyüklerimizin anlattığı masalların ve okunan kitapların yerini artık televizyonların aldığı kesin. Özellikle küçük çocuklar, reklamlar sayesinde dış dünya hakkında bilgileniyor, eğleniyor ve sosyal olarak daha da gelişebiliyorlar. Ailesinden istekte bulunmayı öğrenen bir çocuk, büyüdüğü zaman toplum içerisinde aktif olacak ve istediğini yapabilme yeteneği kazanacaktır. Bu konuda önemli olan şey, çocuklar için uygun olmayan ürünlere duyulan istekler ile reklamlar arasındaki ilişkinin incelenmesidir.

İlgili yazılar

Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin

YORUM BIRAKIN