Havaalanı Terminali Nedir, Havaalanı Terminal İşletmeciliği Nasıl Yapılır?

Başlıklar

- Havaalanı Terminalinde Hangi Bölümler Yer Alır?
- Havaalanı Terminalinin İşleyişi Nasıldır?
- Havaalanı Terminal İşletmeciliği Yapmak İçin Gerekenler Nelerdir?
- Havaalanı Terminal İşletme Süresi Nedir, Devir ve İptal İşlemleri Nasıl Yapılır?

Havaalanı terminali, hava limanında bulunan ve yolcuların havaalanına gelişleri ile kalkmadan önce uçağa binmelerini sağlamak amacıyla kurulmuş, içerisinde çeşitli bölümler olan bir binadır. Başka bir ifadeyle; uçak seyahatlerinde yolcuların ilk alındıkları veya son bırakıldıkları yerdir. Havaalanı terminali, bulunduğu şehre göre bir ya da birden fazla olabilir.

Günümüzde devlet tarafından işletilen bazı terminaller, özellikle küçük uçaklar için özel firmalara da verilebiliyor. Bir havaalanı terminali işletmek için, ilgili firmanın işletme ruhsatına sahip olması gerekmektedir. Güvenlik ve denetim gibi unsurların üst düzeyde gerçekleştiği bu terminallerin, özellikle teknik açıdan yeterli olmaları çok önemlidir.

Havaalanı Terminalinde Hangi Bölümler Yer Alır?

Güvenlik Kontrolü: Son yıllarda yaşanan terör olayları nedeniyle daha fazla sıkılaştırılan ve bazı havaalanlarının giriş kısmında bile bulunan, yolcuların biniş yapmadan önce bagajlarının ve üstlerinin arandığı bölümdür.
Kontuar: Yolcuların bilet ve bagajlarının alınarak uçağa yerleştirilmelerinin sağlandığı gişelerdir.
Pasaport Kontrol: Polisler tarafından yurtdışı seyahat yapacak yolcuların pasaportlarının kontrol edildiği bölümdür.
Biniş Kapıları: Yolculara verilen uçuş kartlarının (boarding) uçağa binmeden evvel kontrol edildiği ve yolcuların uçağa alındığı kapılardır.
Duty Free: Yurtdışı seyahat yapacak olan yolcuların faydalanması amacıyla kurulan ve çeşitli eşyaların (yiyecek, parfüm, hediyelik vb.) gümrüğe tabi olmadan satıldığı alışveriş bölümleridir.
Bilet Gişeleri: Çeşitli havayolu ve turizm firmalarının uçak bileti sattıkları yerlerdir.
Otopark: Havaalanı terminaline gelen ziyaretçilerin ve yolcuların araçlarını güvenle park ettikleri yerdir.
Şut Altı: Yolcu bagajlarının, binecekleri uçağa göre sınıflandırma ve ayrım işlemlerinin gerçekleştirildiği bölümdür.
Ofisler: Çeşitli amaçlara hizmet etmek amacıyla kurulmuş, havaalanı firmalarının ve çalışanlarının kullandığı odalardır.
Emanet Odaları: Belirli bir süre ve ücret karşılığında yolcu bagajlarının emanet edildiği odalardır.
Rump Kule: Havaalanındaki yer trafiğini düzenleyen çalışanların bulunduğu kuledir.
Dış Hatlar: Yolcu işlemlerinin uluslararası uçuşlar için yapıldığı bölümdür.
İç Hatlar: Yolcu işlemlerinin yurtiçi uçuşlar için yapıldığı bölümdür.
Geliş: Havaalanına gelen yolcuların çıkışlarının gerçekleştirildiği bölümdür.
Gidiş: Havaalanından giden yolcuların çıkışlarının gerçekleştirildiği bölümdür.

Bu bölümler dışında havaalanının gereksinimlerine göre farklı bölümler de bulunabilir. Örneğin bazı büyük havaalanlarında birkaç terminal vardır ve bunlar birbirlerine yürüyüş yolları, trenler veya ring otobüsleri ile bağlıdır.

Havaalanı Terminalinin İşleyişi Nasıldır?

Uçuş yapacak olan yolcu, çeşitli ulaşım araçları ile havaalanına gelerek terminal binasına giriş yapar. Şayet yolcunun bileti hazırsa, kontuara giderek biletini verir ve bagajını teslim ederek uçuş kartını alır. Daha sonra uçağa binmek için güvenlik alanına gelerek üst aramasından geçer. Yurtdışı seyahat yapacak olan yolcu pasaport kontrolüne girer, yurtiçi seyahat yapılacaksa doğrudan uçağa bineceği kapıya gider. Şayet uçak kapıya bağlı bir körüğe yanaşmışsa, yolcunun körükten geçmesi gerekir. Aksi halde, yani uçak apronda park halinde ise yolcunun havaalanı taşıma aracına binerek uçağa gitmesi ve uçuş kartında belirtilen koltuğa oturması gerekir. Yolcuların terminale girişinden uçaktaki koltuğa oturmasına kadar izledikleri yol, bazı havaalanlarında uygulanan küçük farklılıklar hariç, hepsinde aynıdır.

Havaalanı Terminal İşletmeciliği Yapmak İçin Gerekenler Nelerdir?

Terminal işletmecilerinin öncelikle “Havaalanı Terminal İşletme Ruhsatı” almaları gerekmektedir. Aynı binada yer alan iç ve dış hat terminalleri söz konusuysa, bu iki hat için de ayrı ayrı ruhsat alınması zorunludur. Terminal işletmecisi, ilgili terminal için kendisine verilecek olan başvuru formunu, istenen bilgileri ve belgeleri eksiksiz olarak Genel Müdürlüğe teslim etmelidir. Terminal işletmecisinin almak zorunda olduğu belgeler ise şunlardır;

Havaalanı işletmecisinden farklı bir şekilde işletilen (yap-işlet-devret modeli vb.) yıllık yolcu kapasitesinin 3 milyon ve daha üzerinde olduğu terminallerin “A Grubu Havaalanı Terminal İşletme Ruhsatı”,
Havaalanı işletmecisinden farklı bir şekilde işletilen (yap-işlet-devret modeli vb.) yıllık yolcu kapasitesinin 3 milyonun altında olduğu terminallerin “B Grubu Havaalanı Terminal İşletme Ruhsatı”,
Hem sivil, hem de askeri olarak kullanılan havaalanlarındaki terminaller ile aynı havaalanlarında bulunan diğer hizmetlerin ve tesislerin işletim izni için “C Grubu Havaalanı Terminal İşletme Ruhsatı”,
Bakanlığın uygun gördüğü, özel amaçlar için işletilecek terminallerin “D Grubu Havaalanı Terminal İşletme Ruhsatı” almaları zorunludur.

Herhangi bir nedenden ötürü terminal kapasitesinin arttırılması gerekiyorsa, ilgili işletmecinin Genel Müdürlüğe bu konuyu gerekçeleri ile birlikte önceden sunması şarttır. Şayet onay alınırsa, yeni terminal kapasitesi için istenen koşullar da olmak kaydıyla işletmeci tarafından ruhsat yenileme başvurusu yapılmalıdır. İlgili başvurunun yanı sıra, bir önceki başvuruda verilen belgelerdeki değişiklikler de sunulmalıdır.

Hem sivil, hem de askeri olarak işletilen havaalanlarındaki terminallerin yanı sıra, diğer tesisleri (sivil) ve hizmetleri işleten terminal işletmecilerinin “havaalanı işletme başvuru formu” ekinde yazılı olan belgeleri başvuru esnasında genel müdürlüğe sunmaları gerekir. Başvuruda bulunan işletmeci, ilgili belgeler içerisinde havaalanının askeri kısmının sorumluluğunda olan hususları da net bir şekilde yazılı olarak beyan etmelidir. Havaalanlarının sertifika almaları ile ilgili belirtilen hükümlerde, terminal işletmecilerinin bu bilgi ve belgeleri sunmaları yeterlidir. Terminal işletmecisi, hizmetlere yönelik bir cetvel hazırlar ve bunu başvuru esnasında genel müdürlüğe verir. Şayet bu düzenlemelerde işletme sırasında herhangi bir değişiklik meydana gelmişse, ilgili değişikliklerin işletmeci tarafından müdürlüğe bildirilmesi gerekir.

Havaalanı Terminal İşletme Süresi Nedir, Devir ve İptal İşlemleri Nasıl Yapılır?

SHY-14 (Sivil Havacılık Yönetmeliği) 5. maddesinde bulunan süre sınırlamasına göre, havaalanı terminal işletme ruhsatları 1 yıllığına verilmektedir. Bu süre sona erdiğinde terminal işletmecisinin genel müdürlüğe başvurup temdit (uzatma) işlemi yaptırması gerekir. Terminal işletmecilerinin işletme modellerinde (kiralama, yap-işlet-devret vb.) herhangi bir değişiklik olması halinde, başvuru yeniden yapılmalı ve ruhsat alınmalıdır. Havaalanı terminali bir başkasına devredilemez ve işletme ruhsatı iptal ya da iade edilmediği sürece geçerlidir, fakat işletmeci değişirse ruhsatta yenilenir.

Şayet terminal işletmeciliği yapan firma veya kuruluşun ortaklarından biri hisselerini devretmek isterse, devir işlemlerinden önce bakanlıktan gerekli izinlerin alınması zorunludur. Hisse oranındaki değişiklik, ruhsatın alındığı tarihtekine göre %50’yi geçiyorsa bakanlık tarafından ruhsatın yenilenmesi istenebilir. Havaalanlarının yapım, işletme ve ruhsatlandırma yönetmeliğinde havaalanı işletmecisi için belirtilen tüm sorumluluklar, terminal işletmecileri için de geçerlidir. Günümüzde faaliyet gösteren terminal işletmecileri, genel müdürlük tarafından yayımlanan talimatlara uymak zorundadır. İlgili talimatlara uyulması için işletmecilere tanınan süre, aynı talimatta yer alan kalite güvence sistemi haricinde maksimum bir yıldır. Kalite güvence sistemi talimatı için verilen süre ise en fazla 2 yıldır.