Bisiklet Nasıl Çalışır? İcadı, Türleri ve Kullanım Amaçları

Bisikletin İcadı, Bisiklet Nasıl Çalışır?

İcadı konusunda tek bir isme dayanmayan bir araçtır. Zaman içerisinde birçok türü çıksa da genel bir tanım olarak insan gücü ile çalışan iki tekerlekli seyahat aracıdır. İlk yapılışından itibaren iki tekerlekli olarak tasarlansa da üç ve dört tekerlekli bisiklet modelleri eskiye dayanmaktadır. İlk zamanlarda pedalı bile olmayan bisikletlerin günümüzde elektrik motorlar ile çalışması ve güç üretmeden seyahat edilmesi mümkün olmaktadır. Tamamen eğlence ve hobi amaçlı tasarlanan ve üretilen bisikletler günümüzde taşımacılık, seyahat ve spor amaçları ile kullanılmaktadır. Kalabalık şehirlerdeki trafik sorununa çözüm olması umudu ile birçok devletin desteklediği bisikletlerin kullanımı giderek artmaktadır. Özellikle çıkartılan elektrik motorlu bisikletlerinde yaygınlaşması ile kullanımı giderek artmaktadır. Ciddi ve dünya üzerinde turnuvaları düzenlenen bir spor dalı da olan bisiklet, her yaştan insanın keyifle kullandığı araçlardır.

Tarihi, İcadı ve Seri Üretimi

Genel olarak kimin icat ettiği belli olmayan bisikletin birçok kişi tarafından geliştirildiği ve günümüzdeki haline geldiği kabul edilmektedir. İlk olarak bisikletin benzer ve ilham veren icadın Alman Drais de Sauerbrun tarafından yapıldığı kabul edilmektedir. Bu araç tahtadandır ve pedalları yoktur. Binici aracı yerden güç alıp iterek kullanmaktadır. Bu icat ilk olarak 1817 yılında kullanıldı ve mucidi adını koşu makinesi koydu. Zaman içerisinde adı Velosipete olarak anılmaya başlandı. Mucidi icadının patentini alsa da dünyanın birçok ülkesinde kopyaları üretilmeye başlandı. Bu sırada velosipete olarak bilinen araçtan bir adet alarak Londra’da geliştiren ve adını hobi atı koyan Denis Jhonson bu araçtan satmaya başladı. Kısa sürede ünlense de birçok insanın dalga geçmesine engel olamadı. Aracı kullanan kişilerin züppe olarak lanse edilmesi ve güvenlik konusundaki sıkıntılar nedeni ile popülerliğini yitirdi.

Özellikle güvenlik konusundaki sorunlar nedeni ile üç ve dört tekerlekli bisikletlerin tasarlanması üretilmesi yoluna gidildi. 1870’li yıllara gelindiğinde bisiklete ilk destek veren devlet Fransa oldu. Üretiminin artmasını sağlayan Fransa savaş sırasında bisiklet kullanarak bir ilke imza atmış oldu. Bu süreçten sonra ilk olarak kauçuk lastikli bisikletler, sonrasında da şişme lastikli bisikletler geliştirilerek üretilmeye başlanmıştır. 1890’lı yıllarda katlanabilen bisikletlerin üretilmesine başlanmıştır. İlk etapta seri üretim konusunda maliyet ve işçilik bedellerinin yüksekliği nedeni ile sorunlar yaşanmış ve oldukça pahalı ürünler olarak kalmıştır. Ancak sanayi devriminin yayılması ile açılan fabrikalar nedeni ile maliyetler düşmüş ve seri üretimler başlayarak bisiklet herkesin kullanacağı bir araç olmaya başlamıştır. O dönemlerden itibaren üretim yapan ve halkını bisiklet ile tanıştıran Fransa, İtalya, İspanya ve İngiltere gibi ülkeler bisiklet sporunun da öncüleri olmuştur.

Bisiklet Nasıl Çalışır?

Bisiklet insan gücüne dayalı, herhangi bir saklı parçası ve mekanizması bulunmayan oldukça pratik bir şekilde kullanılan araçtır. Pedallarının ayaklar ile döndürülmesi sonucu üretilen güç zincir vasıtası ile arka tekere iletilir. Bu sayede hareket gücü elde edilir. Çok küçük yaştan beri bisiklet kullanımına başlayan insanlar oldukça keyifli olan bu aracı kullanmayı büyüseler de bırakmazlar. Yürümek koşmanın yanında çok daha az efor sarf ederek mesafe kat etmeye yarayan bisikletler zaman içerisinde vitesli olarak üretilmeye başlamıştır. Bu sebeple özellikle rampa ve yokuş çıkmanın mümkün olmadığı eski zincir sistemlerine oranla bunu başarmaktadır. Oldukça basit bir mekanizması bulunan bisikletler çocukluk yaşlarında kullanılmaya başlanır ve tüm aksamları kolayca öğrenilmektedir. Birçok çocuk bisikletinin parçalarını değiştirerek veya farklılaştırarak bisikletini kişiselleştirir ve modifiye eder. Sadece dengede durmayı öğrenmenin yeterli olduğu bisikleti kullanmak küçük yaşlarda daha kolay öğrenilmektedir.

Bisikletin Parçaları

Genel olarak altı parçadan oluşan bisiklet oldukça basit bir mekanizma ve prensiple çalışan araçtır. Günümüzde üretilen elektrik motorlu modellerin haricinde klasik vitesli bisikletler en çok kullanılan bisiklet modelleridir. Klasik vitesli bisikletlerde ön tekerleğin bağlı olduğu ve yön hareketinin verildiği gidona bağlı olan çatal hareketli bir parçadır. Bisikletlerde en önemli parçalardan biriside tekerleklerdir. İnce lastiklerin içerisinde genelde ince tel jantlar bulunmaktadır. Bisikletin bir diğer parçasına oturma işlevini sağlayan seledir.

Diğer bir parça ise bisiklete yön verilmesini sağlayan ve direksiyon görevi gören gidondur. İki elin sağ ve sol kısmında tutması için iki yana uzanan modeline düz veya kavisli borudan oluşur. Bisikletin hareket etmesini sağlayan ilk parça pedallardır. Ayaklar ile pedalların çevrilmesi ile oluşan güç kranka oradan da disk sayesinde zincire iletilir. Hareketin sağlanması için önemli bir parçada zincir ve viteslerdir. Zincir pedal sayesinde kranka iletilen gücün arka tekerleğe iletilmesini sağlar. Bu sayede de üretilen güç hareket gücüne dönüşür. Vitesler ise arka tekerlekteki disklerin çapını değiştirir, bu sayede gücün az veya çok olması ayarlanır ve rampa çıkışları mümkün olur.

Bisikletin Türleri

Günümüzde oldukça yaygın olarak kullanılan bisikletlerin birçok türü vardır. Özellikle artan teknolojik yenilikler ile bisikletlerin de teknolojik özellikleri artmaktadır. Bisikletler lastik sayıları, kullanım amaçları ve güç türlerine göre değişik türlere ayrılsalar da en genel olarak 5 türde bisikletten söz etmek mümkün olmaktadır.

Şehir bisikleti olarak da adlandırılan klasik türde ve en yaygın şekilde kullanılan türdür. Geniş ve ince lastikleri bulunan şehir bisikleti genel olarak pahalı bisikletlerdir.
Dağ bisikleti olarak ve amortisörlü gövdeye sahip olan bisiklet türü kalın lastikli ve küçük jantlıdır. Daha fazla engebeli ve toprak araziler için uygundur.
Yol bisikleti veya hız bisikleti olarak bisiklet türü oldukça ince ve hafiftir. Spor dalında dünya turnuvaları yapılan yol bisikleti profesyonel bir kullanım ve yol şartı gerektirmektedir.
Çok amaçlı cyclocross bisikletler hem şehir bisikletinin, hem de dağ bisikletinin özelliklerini taşımaktadır. Asfalt ve engebeli alanlarda kullanabilen bu bisikletler hafif ve dayanıklıdır.
Gelişen teknoloji ile üretilen ve çok sevilen katlanabilir bisikletler genel olarak şehir kullanımına uygundur. Küçük ve yere yakın tekerlekleri ve uzun çatalı ile sele demiri bulunmaktadır. Özellikle kolayca katlanarak taşınabilmesi günümüz şehir hayatında oldukça önemli bir çözüm olmaktadır. Bu sebeple de kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır.

Bisikletin Kullanım Amaçları

İlk çıkış amacı ile bu gün ki amacı arasında çok bir fark olmayan bisikletler eğlence ve hobi amaçlı kullanılmaktadır. Bu genellemenin dışında spor amacı ile kullanımı da oldukça yüksektir. Çok ciddi uluslararası bisiklet yarışları düzenlenmektedir ve büyük ilgi ile izlenmektedir. Bunun yanında birçok ülkede iki veya üç tekerlekli bisikletler taşımacılıkta kullanılmaktadır. Bisiklet taksi olarak bilinen birçok uygulama bazı ülkelerde mevcuttur. Son dönemlerde büyük şehirlerin kalabalık nüfusları nedeni ile yoğun araç trafiğinin yaşanması nedeni ile bisikletler bir çözüm olarak görülmektedir.

Birçok devlet bisikletin yaygınlaşması ve şehir içi ulaşımlarda birinci tercih olmasını sağlamak istemektedirler. Günümüzün en büyük sağlık sorunlarından olan hareketsizliğinde bu sebeple önüne geçilmesi planlanmaktadır. Bunu sağlamak için birçok yolda bisikletlere ayrı özel şeritler yaparak güvenle trafik içerisinde seyretmeleri sağlanmaktadır. Ayrıca birçok belediye kiralık bisiklet uygulamasını da başlatmıştır. Bisiklet sporlarının da desteklenmesi her ülkede artarak devam etmektedir. Bunun yanında ülkemizde her karne döneminin en klasik ve vazgeçilmez hediyesi bisikletler olmaktadır.