Sağlık

Çıban Nedir, Çıban Neden Çıkar ve Nasıl Tedavi Edilir?

Çıban Nedir, Çıban Neden Çıkar ve Nasıl Tedavi Edilir?

Başlıklar

Bakterilere bağlı olarak ortaya çıkan, deride aniden oluşabilen, mikrobik ve ağrılı döküntüye çıban denir. Bir tür apse olan bu döküntü, genellikle bakterilerin kıl köküne yerleşip çoğalmasıyla oluşur. Şişlik, ani kızarıklık, zonklama ve ağrı hissi oluşturur. Çıbanın tıp dilindeki adı fronküldür. Yağ bezesi kanalına veya bir kıl keseciği içine giren bakteri nedeniyle meydana gelir. Stafilokok adı verilen bu bakteri, vücutta genel olarak kasıklarda, burun deliklerinde ve koltuk altlarında yerleşik halde bulunur. Her ortamda kolaylıkla yaşayabilir ve çoğalabilirler. Bu bakterinin belli bir yerde çoğalarak mikrop üretmesiyle de çıban ortaya çıkar.

Çıbanın Oluşum Aşamaları Nasıl Gerçekleşir?

Yağ dokusuna türeyen bakteriler, kan içerisindeki akyuvarlarla savaşır. Bakteriler ile akyuvarlar arasında geçen savaşı her ikisi de kazanamaz ve ölürler. Ölen akyuvarlar ve stafilokok bakterisi vücut bakımından atık niteliğine sahiptir. Bu atıkların sayısı arttıkça da, ilgili bölgede bir kese oluşur. İlerleyen zamanlarda kanda bulunan akyuvarlar bu kesenin içine dolar. Şayet deri yumuşaksa, kese geriye doğru hareket etmeye başlar. Sert ise, bu sefer kese vücut içine doğru hareket eder ve çıban bu şekilde baş verir.

Çıbanlar ilk bakışta sivilce sanılabilir, çünkü yeniyken sivilceler kadar küçük olurlar. Bu irinli kısım zamanla büyür ve sivilceden farklı bir görünüm ortaya çıkar. Şişliğin içerisinde yer alan mikroplu bölge, şayet çıban patlatılırsa nüksetmesine neden olabilir. Bundan dolayı, irinli özün mutlaka çıkartılması gerekir. Dokunulduğunda sert bir his verseler de, çıbanların içinde irin bulunmaktadır. İrinin birikmesi sonucu, yakın olan sinirlerin üzerinde baskı meydana gelir ve iltihaplanma başlar. Çıban, özellikle vücudun sürekli olarak bir yere sürtündüğü bölgelerinde (boyun, kulak, yüz, kaba et, kol ve bacak gibi) ve derinin katlanan bölgelerinde ortaya çıkar. Merkezinde gri veya beyaz renkli, fındık büyüklüğünde akut inflamasyon gösterir. Şayet vücutta sistemik veya lokal sebeplerle çok sayıda çıban oluşmuşsa, bu duruma fronküloz adı verilir. Çıban genellikle vücut yüzeyinde oluşsa da, nadir olarak iç organlarda da ortaya çıkabilir.

Çıban

Çıban Neden Çıkar?

Her yaş grubunda çıban oluşumu görülmekle beraber, yetişkinlerde görülme sıklığı daha fazladır. Kadın ve erkeklerde eş oranda oluşur. Bir takım sistemik rahatsızlıklarda (şeker hastalığı) çıbanların görülme sıklığı artmaktadır. Bunun yanında; vitaminsizlik, bağışıklık sisteminin güçsüzleşmesi ve beslenme bozuklukları gibi durumlarda da sıklıkla görülebilir. Vücudunuzda sıkça çıban çıkıyor ve tedavi olmanıza rağmen tekrarlıyorsa, bu durum bazı hastalıkların habercisi olabilir. Aşağıda yer alan durumlar ve hastalıklar, çıban oluşumunu tetiklemektedir;

  • Bağışıklık sisteminin zayıflaması
  • Şeker hastalığı
  • Aşırı terleme (tiroide bağlı)
  • Kansızlık
  • Böbrek yetmezliği
  • Beslenme bozuklukları
  • Mantar ve egzama gibi deri hastalıkları
  • Çok fazla terlemek
  • Çok fazla oturmak
  • Dar kıyafetler
  • Uzun süre hareketsiz kalmak ve sürekli oturmak
  • Sentetik kumaşlar
  • Tahrişe ve sürtünmeye neden olabilen giysiler
  • Mikroplar
  • Uzun açlıklar ve yorgunluklar
  • Aşırı alkol tüketimi
  • Aşırı derecede kilo kaybı
  • Protein ve vitamin eksikliği
  • Aşırı yağlı yiyeceklerin tüketilmesi
  • Çeşitli ilaçlar bağışıklık sistemini baskıladığı için, kanser tedavisi gören kişilerde de çıbana sıklıkla rastlanır.

Çıbanın belirtileri arasında; şişme, kızarıklık, iltihap ve bölgesel ateş hissi gibi durumlar yer almaktadır. Bunlarla birlikte ağrı ve acı hissi de oluşur. İlerleyen dönemlerde ise, kızarıklık oluşan bölgenin ortasında içi irin dolu, beyaz bir cerahat kütlesi meydana gelir. Bu irin katmanının altında mikroplar ve ölü akyuvarlar bulunur. Eğer cildin gergin olduğu bir bölgede çıban oluşmuşsa, acı ve ağrı hissi daha şiddetli olacaktır.

Çıban Nedir

Çıban Nasıl Tedavi Edilir?

Çıban küçükse, kendiliğinden patlaması ve iyileşmesi beklenir. Bu süreç, yaklaşık olarak on gün sürebilir. Çıbanın oluştuğu bölge daima temiz olmalı, antibiyotik kremler kullanılmamalı ve herhangi bir tahrişe maruz bırakılmamalıdır. Çıbanın patlamasından sonra, o bölgenin mikroplardan korunması çok önemlidir. Bundan dolayı çıbanın üzeri bir müddet kapalı olmalıdır. Eğer sürekli olarak iltihaplanıyorsa, doktor kontrolüyle birlikte antibiyotik ilaç kullanılabilir.

Çıban oluşan bölgeye çok fazla dokunulmamalıdır. Bu sayede hem mikrop oluşumu hem de iltihabın yayılması önlenir. Çıbanın basit ve küçük olduğundan eminseniz ve sizde yarattığı rahatsızlık hissinden kurtulmak istiyorsanız, steril bir biçimde çıbanı patlatabilirsiniz. Bunun için izlemeniz gereken adımlar şunlardır;

  • Çıbanın yeterli olgunlukta olduğundan emin olunmalıdır. Etrafı kızarık, yeni oluşmuş ve üzeri sert bir çıban, olgunlaşmamış demektir. Bu haldeyken kesinlikle patlatılmamalıdır.
  • Ortası yumuşak ve sarı renkli bir kesecik oluşmuşsa, çıban olgunlaşmış demektir ve patlatılabilir.
  • Olgunlaşmamış bir çıbanı olgunlaştırmak için, sıcak suya batırılan bir havlu yardımıyla günde 3-4 defa ve 10’ar dakikalık bir süreyle çıbanın üzerine hafifçe baskı uygulayabilirsiniz. Böylece hem ağrı azaltılır hem de doğal bir drenaj sağlanmış olur.
  • Olgunlaşan çıban, ucu yakılmış bir steril iğne yardımıyla delinebilir, fakat bu aşamayı doktordan bilgi almadan yapmayın.
  • Antibiyotik kremler 4-5 günlük süreyle çıbanın üzerine sürülebilir.
  • İyileşme esnasında kabuklaşan çıbanın kabuğu asla koparılmamalıdır.

Büyük çıbanların tedavisi için mutlaka doktorunuza başvurmalısınız. Bazen derinin kalın oluşu, çıban içindeki irinin akacak bir yer bulamamasına neden olur. Böyle bir durumda çıban sadece cerrahi olarak patlatılmalıdır. Doktorunuz, bu tür durumlarda en uygun tedavi yöntemini size uygulayacaktır. Şayet çıban iç organlarda oluşmuşsa, bu durumda yine cerrahi operasyon gerekir. İrin boşaltılmadan, cilt üzerindeki acı, gerginlik ve baskı hissi hafiflemez. Cerrahi bir operasyon ile patlatılacaksa, çıbanın üstü kesinlikle mikroplardan korunmalıdır. Bunu sağlamak için çıbanın üstünü temiz bir gazlı bezle kapatmak gerekir. İrinin tekrar birikmesini önlemek için de çıban oluşan bölge antiseptik solüsyonlarla temizlenebilir.

Cerrahi operasyonun ardından, çıban içindeki irin yoğun ise akıntı devam edebilir. Böyle bir durumda gazlı bezle sarılmalıdır. Doktorunuz iyileşme sürecini hızlandırmak için operasyon sonrasında antibiyotik alımı önerebilir. Antibakteriyel özelliği olan sabunların kullanılması da bu süreci hızlandırabilir. Şeker hastası olan kişilerde oluşan çıbanlar iltihaplı ve büyük olurlar, ayrıca kolaylıkla kapanmazlar.

Çıbanlar tedavi edilirken, iyileşme süresi kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Vücut direnci sağlam olan kişiler iyileşme sürecine çabucak girerken, direnci zayıf olanların iyileşme süreçleri uzayabilir. Patlatılan bir çıbanın sonrasında iz kalıp kalmaması durumu, operasyonun doğruluyla ve çıbanın büyüklüğüyle ilgili olur. Bundan dolayı doktordan yardım alınması oldukça önemlidir.

Çıban Neden Çıkar

Çıbandan Korunmak İçin Alınacak Önlemler Nelerdir?

  • Bütün vücudun temizliğine, bilhassa mikrop ve bakteri üretiminin daha kolay olduğu yerlerin hijyenine dikkat edilmelidir.
  • Temizlik malzemeleri ve antibakteriyel sabunlarla vücudun temizliği yapılmalıdır.
  • Banyo sonrası giyilen bornozlar ile el-yüz havluları sıklıkla değiştirilmelidir. Bu havlular sadece bir kişi tarafından kullanılmalıdır.
  • Kıyafetler ve çarşaflar yüksek ısıda yıkanmalı, genel temizliğe dikkat edilmelidir.
  • Medikal araç gereçlerin ve herhangi bir nedenle kullanılan sargı bezlerinin hijyenliğine de çok dikkat edilmelidir. Bu tür gereçler, kutularda ya da ağzı bağlı poşetlerde muhafaza edilmelidir.

İlgili yazılar

Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin

YORUM BIRAKIN